Ochrona dróg oddechowych

Symbole literowe i kody koloru stosowane do oznaczania filtrów i pochłaniaczy w zależności od ich przeznaczenia:

Ostrzeżenie: powyższa tabela ma jedynie charakter orientacyjny i nie powinna być stosowana jako jedyne kryterium doboru maski oddechowej. Szczegółowe informacje o parametrach i ograniczeniach znajdują się na opakowaniu maski / filtra oraz w ich instrukcjach obsługi. Przed użyciem dowolnej maski wraz z zestawem filtrów osoba je nosząca powinna przeczytać i zrozumieć instrukcję użytkowania danego produktu.

Ograniczenia dotyczące zastosowań masek i półmasek wielokrotnego użytku chroniących przed działaniem gazów i par:

Pochłaniacze mogą być stosowane na poziomach do 10x PEL (NPK-P)

Pełna maska może być stosowana 200X PEL (NPK-P) – w stosunku do stosowanego pochłaniacza

Pochłaniacz klasy 1 do 10x PEL (NPK-P) na 1,000 mg/m³ (0,1% obj.);

Pochłaniacz klasy 2 do 10x PEL (NPK-P) na 5,000 mg/m³ (0,5% obj.);

W zależności od tego jaki limit zostanie osiągnięty jako pierwszy ten element wyposażenia trzeba wymienić.

Pochłaniacz AX dla substancji niskowrzących (oparów organicznych o punkcie wrzenia poniżej 65°c). Pochłaniacze AX należy zakładać jedynie do pełnych masek tylko na czas trwania jednej zmiany. Pochłaniacze A1 i A2 chronią przed parami organicznymi o temperaturze wrzenia poniżej 65°c

* z wyjątkiem Formaldehydu

NPK-P – maksymalne stężenie substancji szkodliwych w powietrzu / środowisku pracy

PEL – dopuszczalny czas ekspozycji na działanie szkodliwych substancji w miejscu pracy

Podział pochłaniaczy gazowych

Wszystkie elementy pochłaniające dzieli się ponadto na trzy klasy ochronne:

• klasa 1 - pochłaniacze o niskiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o stężeniu objętościowym w powietrzu nie przekraczającym 0,1% (1.000 ppm),
• klasa 2 - pochłaniacze o średniej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu nie przekraczającym 0,5% (5.000 ppm),
• klasa 3 - pochłaniacze o wysokiej pojemności sorpcyjnej, przeznaczone do ochrony przed gazami lub parami o objętościowym stężeniu w powietrzu do 1% (10.000 ppm).

Podział filtrów

Skuteczność filtracji wyznacza się wobec standardowych aerozoli tj. chlorku sodu i mgły oleju parafinowego. Elementy filtrujące dzieli się w zależności od skuteczności filtrowania na trzy klasy ochronne:

• klasa 1 - (oznaczenie P1) - skuteczność filtracji 80% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi o niskiej toksyczności dla których NDS≥2mg/m³,
• klasa 2 - (oznaczenie P2) - skuteczność filtracji 94% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej i średniej toksyczności  dla których NDS≥0,05mg/m³,
• klasa 3 - (oznaczenie P3) - skuteczność filtracji 99,95% - stosowane do ochrony przed cząstkami stałymi i ciekłymi o wysokiej toksyczności dla których NDS<0,05mg/m³.

Półmaski filtrujące

Najważniejszą zaletą środków ochrony dróg oddechowych i jednocześnie głównym powodem ich stosowania jest ich zdolność do ochrony przed zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu. Wybór właściwych środków ochrony wymaga gruntownej wiedzy, gdyż najpierw należy ustalić szkodliwe czynniki występujące w środowisku pracy.

WYBÓR WŁAŚCIWEGO ŚRODKA

Czy istnieje ryzyko niedotlenienia? Czy poziom (stężenie) tlenu jest nieznany?
Jeżeli pomiar stężenia tlenu nie został dokonany i istnieją powody, by przypuszczać, że może powstać niedobór tlenu (np. w studniach, zbiornikach, cysternach), bądź pomiar został dokonany, jednakże poziom tlenu wynosi mniej niż 20%, wówczas nie wolno używać filtrów.

Jakie niebezpieczne substancje występują w środowisku?
Czy są to ciała stałe czy gazy?
Ile wynosi stężenie środka szkodliwego w środowisku pracy?
Czas pracy
Czas pracy jest ograniczony ze względu na wyposażenie, np. ilość powietrza w butli, czy też, jak w przypadku stosowania filtrów, gdy zanieczyszczenia są tak silne, że działanie ochronne filtrów zostaje ograniczone do kilku minut.

Przeciążenie pracą
Wzrastające przeciążenie powoduje w większości przypadków zwiększenie oporów przy oddychaniu. Środki filtrujące są przykładem środków ochrony o podwyższonym opóorze oddechu wprost proporcjonalnym do wzrastającego przeciążenia pracą. Środki filtrujące wspomagane wentylatorem znacznie ułatwiają pokonanie oporu oddechowego, zaś środki wspomagane sprężonym powietrzem znoszą go całkowicie.

Czynniki klimatyczne
Ekstremalnie wysoka lub niska temperatura ma zły wpływ na organizm ludzki oraz na sprzęt ochrony. Np. sprzęt filtrujący z zasilaniem bateryjnym będzie miał krótszy okres użytkowania w niskich temperaturach. Okres przydatności filtrów przeciwgazowych może ulec zmianie pod wpływem skrajnych temperatur lub podwyższonej wilgotności powietrza.

Widoczność i swoboda ruchów
Maski zakładane na twarz ograniczają w pewnym stopniu widoczność i bezpieczeństwo - zawężają pole widzenia, zwiększając ryzyko potknięcia się i upadku.
Sprzęt filtrujący i aparaty powietrzne przenośne wpływają minimalnie na swobodę ruchów. Aparaty zasilane powietrzem z zewnątrz za pomocą przewodów niosą ryzyko zaklinowania się tego przewodu, podczas gdy sprzęty łączone wężem zmniejszają swobodę ruchów i zwiększają ryzyko np. utkwienia węża w maszynach będących w ruchu itp.
Konieczność porozumiewania się i inne ochrony
 Wmontowane membrany głosowe w maskach pełnych ułatwiają komunikację pomiędzy pracownikami.
Jeżeli środek ochrony dróg oddechowych przykrywa także inne części ciała, np. oczy, musi być zbadane, czy stanowi od dostateczną ochronę oczu do danego typu pracy.
Takie same kryteria obowiązują dla środków ochrony słuchu, by nie pogarszał zdolności ochronnych środków ochrony dróg oddechowych poprzez swoją konstrukcję.
Jeżeli nie mamy wiedzy na temat stopnia ryzyka, powinniśmy wybierać taki środek ochrony, który daje najwyższe bezpieczeństwo - z reguły w formie aparatu oddechowego zasilanego z butli powietrznych.

TYPY ŚRODKÓW OCHRONY DRÓG ODDECHOWYCH

1. Filtry krótkoczasowe
Właściwości ochronne tych filtrów są uzależnione całkowicie lub w dużej mierze od materiału, z którego zostały wykonane. Powietrze przepływa przez materiał filtrujący podczas wdechu. Powietrze wydychane przechodzi przez materiał filtrujący lub przez zawór wydechowy. Zakrywają usta i nos.

2. Półmaski
 Wdychane powietrze przepływa przez jeden lub kilka filtrów w masce poprzez zawór wdechowy. Wydychane powietrze przepływa przez zawór wydechowy. Kiedy filtry są zużyte, należy dokonać ich wymiany na nowe i umocować na masce. Maska przykrywa brodę, usta i nos.

3. Maski pełne
Przepływ powietrza taki sam jak w półmaskach. Maska przykrywa brodę, usta, nos i oczy. Można używać filtrów z gwintem standardowym.

4. Środki ochrony dróg oddechowych wspomagane wentylatorem
 Wdychane powietrze jest tłoczone przez wentylator (zawierający jeden lub kilka filtrów) do hełmu, części twarzowej lub kaptura. Wentylator zasilany jest z reguły z baterii noszonej przez użytkownika. Powietrze wydychane przepływa przez zawory wydechowe.

5. Środki ochrony dróg oddechowych zasilane powietrzem
Powietrze do oddychania pobierane jest z sieci (lub z przenośnej butli) i doprowadzane przez wąż do maski pełnej, względnie do półmaski. Osobny filtr jest wymagany w celu oczyszczania powietrza, zanim dojdzie do aparatu oddechowego. Strumień powietrza może być stały albo sterowany wg potrzeb i wyposażony w zawór bezpieczeństwa.

ZAPAMIĘTAJ!
Skuteczność środków ochrony dróg oddechowych na bazie filtrów jest zawsze uzależniona od zewnętrznych warunków środowiskowych, natomiast działanie ochronne przenośnych aparatów zasilanych powietrzem (np. z butli) jest niezależne od warunków środowiskowych, co sprawia, że za pomocą tych ostatnich osiągniemy największą z możliwych ochronę dróg oddechowych. Mogą one bowiem być używane podczas akcji w środowiskach, gdzie stężenie substancji niebezpiecznych jest nieznane lub skrajnie niekorzystne (z niedoborem tlenu).

SPRZĘT DODATKOWY

Ważnymi dodatkami do właściwych środków ochrony dróg oddechowych są urządzenia pomiarowe i ubrania p-chemiczne.

Urządzenia pomiarowe
Aby dokonać właściwego wyboru środka ochrony dróg oddechowych oraz w celu stałego monitoringu środowiska, w którym pracujemy, stosuje się odpowiednie instrumenty pomiarowe. Mogą to być np. przenośne urządzenia. służące do pomiaru gazów, np. stężenia tlenu, tlenku węgla, siarkowodoru i gazów wybuchowych (gł. metanu).

Odzież p-chemiczna
Ubiory p-chemiczne mają zastosowanie zawsze, gdy istnieje ryzyko zetknięcia się niebezpiecznych substancji chemicznych ze skórą. Najpewniejszą ochronę stanowią gazoszczelne kombinezony ochronne, których użytkownicy otrzymują powietrze poprzez przenośny aparat albo z butli dostarczane za pomocą węża.

SZKOLENIA

Dla odpowiednich środków ochrony dróg oddechowych istnieją programy szkoleniowe, mające na celu udzielanie odpowiednich rad dla ich użytkowników. Warto z nich korzystać.